Hương nhu trắng là cây thuốc quý được dân gian sử dụng từ lâu đời với mức độ rất phổ biến. Hương nhu trắng còn có thể được gọi dưới những cái tên khác chẳng hạn như: é trắng, húng giổi tía. Bài viết này, https://songkhoe24h.com chúng tôi xin giới thiệu cho bạn đọc những thông tin chi tiết và hữu ích về cây Hương nhu trắng.
Tên khoa học
- Tên khoa học: Ocimum gratissimum L.
- Họ Hoa môi – Lamiaceae.
Đặc điểm thực vật và phân bố
Đây là loại cây thân thảo có thể sống được thời gian dài trong nhiều năm và có thể đạt chiều cao từ 0.5 – 1,5 m. Là loại cây thuộc họ Hoa môi nên Hương nhu trắng mang những đặc điểm thực vật điển hình, đại diện cho họ. Thân của cây vuông, có lá mọc đối chéo chữ thập, lá hình trứng nhọn, mép có răng cưa và mang nhiều lông. Hoa mọc thành cụm xim, tập trung ở ngọn cành. Đặc điểm của hoa là không đều và có cánh hoa màu trắng, chia làm 2 môi. Quả bế.
Về mức độ phân bố: cây mọc hoang hay được trồng ở nhiều nơi không những trên đất nước ta mà còn nhiều nơi khác trên thế giới đặc biệt ở Trung Quốc, Nga, Ấn Độ.
Trồng trọt và thu hái
Hương Nhu trắng có thể trồng bằng cách gieo hạt. Đối với thời tiết ở các tỉnh phía Bắc thì thời điểm thích hợp nhất để gieo trồng là khoảng từ tháng 11 đến tháng 12. Để đạt hiệu quả gieo trồng thì hương nhu trắng cần được gieo trong vườn ươm cho cây cứng cáp rồi đến tầm giữa tháng 2 mới nên cho trồng hàng loạt. Đối với khí hậu trong Nam thì có thể gieo trồng muộn hơn.
Theo các nghiên cứu thì để đạt chất lượng cao nhất thì Hương nhu trắng nên được thu hoạch ngay khi cây đang ra hoa, không nên thu hái trước và sau khoảng thời gian vì sẽ làm giảm đáng kể hoạt chất cũng như tinh dầu trong cây.
Bạn nên lưu ý rằng sau thời gian khoảng 1 – 2 năm sau khi mới trồng thì cần phải phát gốc vào thời điểm mùa xuân nhằm cho chồi non phát triển. Những năm tiếp theo thì chỉ cần tỉa bớt cành già.
Bộ phận dùng
- Cành mang lá và hoa.
- Ngoài ra tinh dầu Hương nhu trắng cũng được dùng rất phổ biến.
Thành phần hóa học
Tính trên trọng lượng dược liệu khô hoàn toàn thì dược liệu hương nhu trắng có chứa lượng tinh dầu chiếm tỷ lệ khoảng 0.78 – 1.38%. Tại bộ phận hóa có thể chứa tới 2,77%, còn lá khoảng 1.38%. Tính trung bình trên toàn cây thì lượng tinh dầu chiếm tới 1.14%.
Về mặt cảm quan, tinh dầu hương nhu trắng ở dạng lỏng có màu từ vàng đến nâu vàng. Tỉ trọng của tinh dầu ở nhiệt độ 20 độ C có thể xấp xỉ tỉ trọng của nước ( 0.98 – 1.010). Góc quay cực riêng dao động trong khoảng từ -15,6 độ đến 20.2 độ.
Trong tinh dầu Hương nhu trắng có chứa nhiều thành phần tuy nhiên chiếm tỷ lệ nhiều nhất đó chính là eugenol với hàm lượng có thể đạt tới từ 60 – 70%.
Ngoài ra còn chứa một số thành phần khác như Cavacrol 10,15%, Transbergamotene 10.90%, Thymol 9,82%,…
Tác dụng của cây hương nhu trắng
Đa số hương nhu trắng được dùng làm nguyên liệu để chưng cất tinh dầu với hàm lượng eugenol cao. Theo các nghiên cứu, eugenol có nhiều tác dụng tốt như có tính chống viêm mạnh mẽ, bảo vệ thần kinh, giảm sốt, chống oxy hóa, chống nấm và có tính giảm đau tốt. Vì vậy, tinh dầu hương nhu được dùng để chiết xuất euganol, ứng dụng trong nha khoa để niêm phong, kiểm soát đau chân răng. Đồng thời nó còn sử dụng trong các sản phẩm dầu xoa bóp.
Trong dân gian, cây thuốc này cũng rất hay được sử dụng để xông nhằm chữa cảm cúm.
Chống chỉ định: Người bị ho lao mạn tính không nên sử dụng loại dược liệu này.
Cách làm tinh dầu hương nhu trắng tại nhà
Lưu ý: Cần thu hái đúng thời điểm, sau đó chế biến đúng cách, phơi âm can đến khô nhằm đảm bảo hàm lượng tinh dầu cao. Bạn nên bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh làm thất thoát tinh dầu.
Cách chưng cất tinh dầu hương nhu: Tùy từng phương pháp và các điều kiện để thu được tinh dầu có chất lượng khác nhau. Thông thường phương pháp hay sử dụng nhất là chưng cất bằng hơi nước để thu tinh dầu hương nhu, cách làm tinh dầu hương nhu này mang lại thành phẩm chất lượng nhất. Công nghệ càng hiện đại đồng thời nhiệt độ, áp suất và cách đo lường thời gian chưng cất nếu được tính toán kỹ lưỡng sẽ mang lại lọ tinh dầu hương nhu có chất lượng ổn định. Ngoài tinh dầu hương nhu ra còn nhiều loại tinh dầu khác như tinh dầu dừa, Tinh dầu tràm gió…
Định tính
Phương pháp sắc ký lớp mỏng.
- Sử dụng bản mỏng Silica Gel G.
- Dung môi khai triển: hỗn hợp Cyclohexan và ethyl acetat với tỷ lệ là 9:1.
- Pha loãng trong dung dịch xylen theo tỉ lệ 1:1. Cũng tiến hành pha loãng như vậy với chất chuẩn để tạo dụng dịch đối chiếu.
- Chấm các dung dịch lên bản mỏng. Chú ý cẩn thận không được lẫn vào nhau sẽ ảnh hưởng tới kết quả. Sau khi triển khai sắc ký mà dung môi đã đi được quãng đường khoảng 12 cm thì lấy bản mỏng ra để khô tự nhiên. Sau đó phun lên bản mỏng dung dịch vanilin ở nồng độ 1% tại nhiệt độ 110 độ C trong thời gian 5 phút. Sắc kí đồ thu được bạn sẽ quan sát rồi so sánh, kết luận theo các chỉ số màu sắc cũng như giá trị Rf.
Định lượng
- Định lượng bằng cách cất.
- Cách tiến hành như sau: Cắt nhỏ dược liệu khô, cân đủ 40 g rồi cho vào bình cầu trong bộ dụng cụ định lượng tinh dầu trong dược liệu, thêm khoảng 300ml nước và 0.5ml xylen vào ống hứng tinh dầu. Đem cất trong thời gian 4 giờ.
- Dược liệu thô đạt tiêu chuẩn là chứa trên 0.5% tinh dầu.
